Psilocybe subcubensis – mniej znany kuzyn łysiczki kubańskiej

Kiedy rozmawiamy o grzybach psylocybinowych, zazwyczaj mamy na myśli łysiczkę kubańską. To powszechnie znany grzyb, a mykolodzy z całego świata pracują nad jego najróżniejszymi odmianami. Czasem w tym kontekście wymienia się także inne gatunki lokalne, w tym łysiczkę lancetowatą, występującą w Europie czy pewne afrykańskie odmiany. Jednak w dyskusjach między fanami obserwacji życia grzybów pod mikroskopem coraz częściej pojawia się inny bohater – Psilocybe subcubensis. Co to za gatunek? Czym się wyróżnia? Gdzie go można spotkać? Co odróżnia go od najszerzej znanego „magicznego grzybka”? O tym dowiesz się z artykułu poniżej. Zachęcam do lektury!

Psilocybe subcubensis – co to za gatunek?

Na pierwszy rzut oka łysiczka podkubańska (jak brzmi jej polska nazwa) niewiele różni się od Psilocybe cubensis. Nie bez powodu mówi się, że jest to „siostrzany gatunek” dla łysiczki kubańskiej. Jednakże są pewne różnice między nimi, o których opowiemy poniżej.

Przede wszystkim, opisując ją, należy wskazać, że to kolejny gatunek enteogeniczny, czyli powodujący wchodzenie w odmienne stany świadomości. Wynika to z obecności, a jakże, psylocybiny oraz w pewnym stopniu psylocyny w jego owocnikach. Z dużym prawdopodobieństwem więc w dawnych czasach był wykorzystywany w rytuałach kontaktów z duchami czy przodkami.

Jak wygląda łysiczka podkubańska?

Jak wspomniałem wyżej – łysiczka podkubańska, czy, jak czasem się ją nazywa, kubańskowa, jest bliźniaczo podobna do łysiczki kubańskiej. Kapelusze mają zazwyczaj od około 10 do 50 mm średnicy. Kształtem są stożkowe, niekiedy wypukłe. Kiedy owocnik dojrzewa – czapka sukcesywnie się rozszerza od dzwonkowatego do płaskiego. Wzorcowy przedstawiciel tego gatunku ma również nieco inny odcień. Kiedy Psilocybe cubensis wpada w barwy ochry, ten wchodzi lekko w miedź lub ciemne złoto. Uszkodzona „czapka” sinieje na brzegach.

Blaszki mogą być przyrośnięte lub odłączne (w dojrzalszej formie). Mają kolor ciemnej szarości, ale z wiekiem mogą przechodzić do fioletowych, a nawet purpurowych z odcieniami brązu.

Trzon raczej niewysoki – noga wyrasta od 50 do 80 mm nad „korzonki”, zwykle cienka – wzorcowo od 4 do 6 mm. Jest pusta, więc miękka, raczej prosta. Ma kolory od białawego do kremowego lub żółtawego. U dojrzałych osobników uszkodzona przybiera sine odcienie.

Wypisz wymaluj – prawie jak Psilocybe cubensis, a jednak… Jest pewna istotna, wyraźna różnica – w zarodnikach. Co prawda to cecha mikroskopowa, ale każdy mykolog – czy profesjonalista, czy amator, wie, jak duże ma to znaczenie. Otóż łysiczka podkubańska tworzy mniejsze zarodniki, mające wymiary około 11 do 13 na 7,7 do 8,8 mikrometra. Wykonany z użyciem tych grzybów odcisk ma kolor głębokiego brązowego lub sinobrązowego.

Gdzie występuje Psilocybe subcubensis?

Gdybyśmy mieli powiedzieć, jakie jest występowanie grzyba łysiczka podkubańska – w skali makro gatunek ten upodobał sobie tropiki, więc siedliska są zwykle ciepłe i wilgotne. W naturze można go spotkać m.in. w Ameryce Środkowej i Południowej, w tym np. w Meksyku, Kolumbii, Hondurasie czy Wenezueli. Oprócz tego jego okazy rosną w Azji, w tym w:

• Indiach,
• Nepalu,
• Tajlandii,
• Kambodży,
• Wietnamie.

Ponadto występują też na Filipinach (nie na wszystkich wyspach), a także w wilgotniejszych strefach Australii.

W skali mikro gatunek ten ma bardzo podobne siedliska, co Psilocybe cubensis. Upodobał sobie przede wszystkim pastwiska i łąki – wszędzie tam, gdzie ma łatwy dostęp do swojego pożywienia, w tym przede wszystkim zwierzęcych odchodów. Wskazuje się, że upodobał sobie szczególnie bydlęcy obornik. Najczęściej rośnie też w grupach. Rzadko kiedy spotyka się pojedyncze okazy. Zwykle owocnikuje latem, choć w zależności od pogody może obradzać w inne pory roku.

Główne różnice między Psilocybe subcubensis, a Psilocybe cubensis

Choć różnice „na pierwszy rzut oka” są niewielkie, to znawcy tematu mogą po bliższych oględzinach rozróżnić jeden grzyb od drugiego. Przede wszystkim kapelusze u łysiczki podkubańskiej są mniejsze i częściej dzwonkowate. Mają też zwykle wyraźniejsze brodawki (umbo). Trzon również jest smuklejszy i ma delikatniejszą budowę. Wskazuje się także, że blaszki w przypadku Psilocybe subcubensis są gęściej rozłożone.

Same te cechy mogą sugerować jeszcze jedno – że potencjalnie zawartość typowych dla tych grzybów alkaloidów może być mniejsza. Nie ma na to jednak jednoznacznych dowodów. Często są one bardziej anegdotyczne, a warto pamiętać, że stężenie psylocybiny bywa różne w samych Psilocybe cubensis.

Najważniejszą różnicą między nimi jest więc ta mikroskopowa – wielkość zarodników. Z tych powodów w nauce wciąż trwa spór. Niektórzy naukowcy uważają, że Psilocybe subcubensis nie zasługuje na miano odrębnego gatunku.

A jak zachowuje się grzybnia Psilocybe subcubensis?

Co istotne dla badaczy „korzonków” grzybów, grzybnia łysiczki podkubańskiej wykazuje podobne zachowania, co łysiczki kubańskiej. Wskazuje się jedynie, że może preferować wyższą wilgotność i cieplejsze warunki. Potrzebuje jednak podobnej pożywki, dlatego stanowi wdzięczny materiał do badań na szkiełku czy pod mikroskopem. Warto jednak pamiętać, że ze względu na obecność psylocybiny, hodowla tego grzyba w Polsce jest wciąż zakazana z wyłączeniem samej grzybni, która nie zawiera żadnych niedozwolonych alkaloidów.