Łysiczka lancetowata i łysiczka czarnobrązowa, czyli grzyby halucynogenne w Polsce

Polska to kraj, gdzie tradycja zbierania grzybów jest niezwykle bogata. Niektórzy znawcy tematu jednak wybierają się do lasu po to, aby znaleźć i obserwować w naturze grzyby halucynogenne. Choć te kojarzy się głównie z cieplejszymi klimatami, to także na naszej szerokości geograficznej występują gatunki wytwarzające psylocynę i psylocybinę, w tym łysiczkę lancetowatą i czarnobrązową. Więcej o nich opowiadam w tym artykule. Zapraszam do czytania!

Grzyby psylocybinowe, czyli halucynogenne – ich znaczenie w przyrodzie i nie tylko

Oba gatunki są saprotrofami, czyli żywią się odpadkami organicznymi, rozkładając je do składników prostych, które z powrotem trafiają do gleby. Stanowią więc istotny element cyklu obiegu materii w przyrodzie.

A jak to wygląda w przypadku zastosowania przez człowieka? Z jednej strony są one zakazane przez prawo zaliczające je do narkotyków. Z drugiej – postrzega się je jako szansę dla osób chorych na różne dolegliwości natury psychicznej. Niektórzy sięgają po nie też rekreacyjnie. Więcej o tym piszę na końcu.

Grzyby halucynogenne rosnące w Polsce

W naszym kraju występują różne typy grzybów halucynogennych. W tym artykule jednak skupimy się przede wszystkim na ww. łysiczkach, a także na jeszcze jednym, dla wielu niewykluczone, że bardzo zaskakującym gatunku. Poznaj je już teraz!

Łysiczka lancetowata

Psilocybe semilanceata, czyli łysiczka lancetowata, to jeden z najszerzej rozpoznawalnych grzybów psylocybinowych, jakie występują w Polsce. Halucynogenne właściwości zawdzięcza on psylocybinie. Należy do rodziny podziemniczkowatych. Jest to dobrze znany i już z dawna opisany gatunek, który w latach wczesnego średniowiecza potencjalnie mógł służyć np. szamanom do kontaktu z bogami czy wojownikom (w tym skandynawskim berserkerom) do wpadania w szał bojowy.

Mimo tak niesamowitych właściwości to stosunkowo niepozorny grzybek. Wyrasta na pustych trzonach o grubości do 2 mm, zwykle dłuższych, od 5 do 10 (niektóre podania mówią o 12) centymetrów. Kapelusze są typowo stożkowe z wyraźnym szczytem. Są dość wąskie – mają od 1 do 2 cm. Łysiczka lancetowata jest wilgotna i może brudzić na niebiesko (co świadczy o obecności psylocybiny).

„Czapki” mają barwę od oliwkowego do jasnobrązowego, czasem nakrapiane ciemniejszymi plamami. Nierzadko, gdy są mokre, prześwitują przez nie wąskie, jasnobrązowe blaszki. Trzony są zwykle jasne – żółtawe.

Łysiczka czarnobrązowa

Pora opowiedzieć więcej o drugim z zestawienia grzybie. Łysiczka czarnobrązowa, mimo swojej nazwy, nie należy do gatunku Psilocybe (chociaż zawiera psylocybinę i psylocynę), a Deconica. Wywodzi się ona bowiem z zupełnie innej rodziny – pierścieniakowatych. Jej łacińska nazwa brzmi Deconica montana. Należy przy tym zaznaczyć, że wcześniej zaliczano ją do grupy Psilocybe.

A jak rozpoznać grzyby halucynogenne należące do tego gatunku? Otóż różnią się znacznie one od łysiczki lancetowatej już z wyglądu ciemnobrązowego (mahoniowego) kapelusza. Czapka łysiczki czarnobrązowej cechuje się łagodniejszym zwieńczeniem, choć na początku też ma kształt stożka. Później coraz mocniej się spłaszcza. Nawet podwinięte brzegi się prostują! Gdy jest wilgotny, staje się lepki, a do tego – prześwitują przez niego blaszki. Te natomiast są gęste, czasem wchodzą nawet na trzon. Wśród nich zdarzają się tzw. międzyblaszki. Na początku są ciemnobrązowe, a później lekko jaśnieją.

Trzony są niskie i cienkie – mają do 3 cm wysokości i 2 mm grubości. W przeciwieństwie jednak do łysiczek lancetowatych – są proste, niekiedy faliste. Na początku są pełne, ale z wiekiem robią się puste. Nóżki mają kolor brązowy i pokrywają je zazwyczaj włókniste resztki osłony.

Naturalne występowanie łysiczki lancetowatej i czarnobrązowej w Polsce

Łysiczka lancetowata woli cieplejsze i wilgotne stanowiska, takie jak obrzeża lasów i zarośla, pastwiska, brzegi pól uprawnych, łąki. Można je znaleźć m.in. w wysokich trawach. Dobrą pożywką dla nich są zwierzęce odchody i rozkładające się resztki roślinne. Najczęściej występują na terenach wyżynnych i górzystych (np. na halach, gdzie wypasa się owce), choć są też doniesienia o zarejestrowaniu ich w innych regionach kraju.

Natomiast łysiczka czarnobrązowa najczęściej występuje na północy kraju. Tak samo, jak łysiczka lancetowata, preferuje m.in. pastwiska i łąki, ale rośnie również m.in. na torfowiskach, w głębi lasów oraz na wrzosowiskach.

Czy są też inne grzyby halucynogenne w Polsce?

Dla porządku warto wspomnieć, że oprócz nich w kontekście magicznych grzybków wymienia się też muchomora czerwonego. Nie wynika to jednak z obecności psylocybiny, a bufoteniny, wykazującej podobne właściwości. Z tego powodu bardziej obeznani z tematem grzybiarze zbierają je podczas jesiennych grzybobrań i odpowiednio je oprawiają.

Właściwości i skutki spożycia grzybów halucynogennych występujących w Polsce

Wiedząc już, jak rozpoznać grzyby halucynogenne, jakie występują w Polsce, powinieneś dowiedzieć się nieco o ich właściwościach. Oba gatunki mają duży potencjał dla farmakologii. Istnieje wiele badań, prezentujących możliwość wykorzystania przede wszystkim psylocybiny w leczeniu m.in.:

• depresji (w tym lekoopornej),
• stresu pourazowego,
• alkoholizmu i narkomanii,
• innych typów uzależnień,
• traum.

Mimo traktowania jej jako narkotyku o dużym potencjale uzależnień to nie ma solidnych badań wskazujących na faktyczną korelację między spożywaniem ich i popadaniem w nałóg. Jednak do pozyskiwania takich grzybów uprawnione są wyłącznie odpowiednie, profesjonalne laboratoria, posiadające stosowną licencję.

Warto dodać, że niektórzy – wbrew prawu, pozyskują grzyby halucynogenne w celach rekreacyjnych. Mogą one – z jednej strony – powodować stan rozluźnienia i pobudzać kreatywność, a z drugiej – wywoływać całe spectrum objawów w zakresie percepcji. Trzeba przy tym mieć na uwadze fakt, że przy przyjmowaniu preparatów uzyskanych z takich gatunków może wystąpić tzw. bad trip, czyli niepożądane reakcje na psylocybinę i psylocynę.

Czy zbierać grzyby halucynogenne?

Trzeba zawsze pamiętać, że posiadanie takich preparatów jest w Polsce prawnie zabronione. Nie należy więc ich zbierać okazów z tych gatunków i – w szczególności – spożywać ich. Warto jednak wiedzieć, że zakazane alkaloidy produkowane są wyłącznie przez owocniki. Jeśli więc chcesz obserwować grzybnię grzybów halucynogennych – możesz zainwestować w growkit lub płynne kultury. Znajdziesz je w ofercie Mykożercy.